Haid ialah campuran darah bersama-sama bahan daripada lapisan dalaman rahim yang luruh apabila persenyawaan tidak berlaku. Haid pertama (akil baligh) biasanya berlaku antara umur kira-kira 10 hingga 14 tahun. Kitaran haid yang normal menunjukkan wanita itu subur dan tidak datang haid selepas baru berkahwin pula tanda kehamilan.
Seorang bayi perempuan yang baru lahir mempunyai sehingga 450,000 telur tersimpan dalam ovarinya. Apabila kitaran haid bermula, satu daripada telur-telur ini akan matang setiap bulan sebagai persediaan untuk persenyawaan berlaku.
Kitaran haid merujuk kepada perubahan berkala berlaku kepada rahim dan ovari bagi tujuan reproduktif (pembiakan). Kitaran haid perlu dikira dari hari pertama haid hingga kepada hari terakhir sebelum haid seterusnya.
Adakah kitaran haid teratur?
Jangka masa kitaran haid setiap wanita berbeza di antara 23 hingga 35 hari, iaitu puratanya adalah 28 hari. Biasanya tempoh pengaliran darah ini berlaku selama lebih kurang 2 hingga 8 hari. Kitaran haid ini dikawal oleh perubahan hormon.
Bagaimanakah hormon berfungsi mengawal kitaran haid?
Kelenjar pituitari di dalam otak menghasilkan Hormon Perangsang Folikel (Follicle Stimulating Hormone, FSH) dan Hormon Peluteinan (Luteinizing Hormone, LH) semasa kitaran haid. Jenis hormon yang terlibat dalam kitaran haid dan fungsinya adalah seperti berikut:
Kitaran haid dibahagikan kepada tiga fasa:
- Fasa folikel atau proliferative.
Semasa fasa folikel, paras FSH meningkat dan merangsang beberapa folikel ovari untuk berkembang. Salah satu folikel akan menjadi dominan dan menjadi matang. Pada masa yang sama, ovari menghasilkan estrogen.
- Fasa ovulasi.
Paras LH mencapai kemuncak pada 34 hingga 36 jam sebelum ovulasi. Folikel yang matang pecah dan membebaskan ovum dari ovari. Ini dinamakan fasa ovulasi.
- Fasa luteum atau sekretori.
Selepas ovulasi, folikel yang pecah akan bertukar menjadi korpus luteum (fasa luteum). Korpus luteum menghasilkan progesteron dan estrogen.
Ovum yang keluar akan ditolak ke dalam saluran fallopio. Jika persenyawaan berlaku, telur disenyawakan di tiub fallopio dan akan bergerak ke dalam rahim. Ia menanamkan diri (implantation) ke dalam lapisannya. Perjalanan daripada tiub fallopio ke dalam rahim ini mengambil masa kira-kira lima hari. Tahap progesteron akan kekal tinggi dan boleh mula merasai tanda-tanda awal kehamilan.
Jika tiada persenyawaan berlaku, ovum akan merosot selepas satu hari. Korpus luteum juga merosot pada penghujung fasa luteum. Kemudian paras estrogen dan progesteron juga menurun. Kejatuhan paras hormon menyebabkan rahim meluruhkan lapisannya dan ovum yang tidak disenyawakan dan pendarahan berlaku. Proses ini dikenali sebagai haid.
Apakah sindrom pra-haid?
Sindrom pra haid merujuk kepada segala tanda atau gejala yang dialami oleh seorang wanita sebelum atau kadang-kala selepas haid. Biasanya gejala-gejala ini akan muncul antara 7 hingga 14 hari sebelum atau selepas haid.
Mengapakah saya mengalami sakit ketika haid (dysmenorrhea)?
Sakit semasa haid terbahagi kepada dua:
- Disebabkan oleh spasm: berlaku selepas akil baligh umur antara 12 hingga 20 tahun dan mungkin akan hilang selepas beberapa ketika (biasanya hilang selepas melahirkan anak pertama)
- Disebabkan darah haid terkumpul di dalam rahim: biasanya berlaku selepas umur 30 tahun (disebabkan oleh penyakit-penyakit seperti: endometriosis, jangkitan pelvis (kawasan pinggul), faktor psikologi dan lain-lain. HAMIZATUL MAIZAN MOHAMED
